هوش هیجانی “بخش سوم” شناخت و مدیریت هیجانات دیگران

مدیریت هیجانات دیگران سومین بخش از سری مقالات معرفی هوش هیجانی است که به دو بخش شناخت و مدیریت هیجانات دیگران می پردازد. این دو بخش که در مقاله معرفی هوش هیجانی  با عناوین Social awareness و Relationship Management معرفی شد در واقع تمرکز بر مهارتهای ارتباطی و توانایی ما در درک دیگران و مدیریت هیجانات آنها در روابط دارد. 

ما می دانیم که انسان یک موجود به شدت اجتماعی، نیازمند اجتماع و تاثیرپذیر از اجتماع است و همانطور که در مقاله اول مطرح کردیم هوش هیجانی تاثیر بسیار زیادی در مشخص کردن جایگاه ما در اجتماع دارد. افرادی که هوش اجتماعی خود به خصوص بخش آگاهی اجتماعی خود را توسعه داده اند، دیگران را به دقت می خوانند و توجه دقیقی به نحوه تأثیر ارتباطات خود بر احساسات، ادراکات و رفتارهای دیگران دارند.

لازم به یادآوری است که این مهارت صرفا با خواندن یک کتاب یا گذراندن یک دوره چند ساعته حاصل نمی شود و نسخه جادویی برای تشخیص و خواندن دیگران در چند ثانیه از طریق یک کلاس یا کارگاه چند ساعته وجود ندارد و اغلب تبلیغات در این حوزه که بیشتر توسط افراد سطحی یا سودجو ارایه می شود نا کارآمد است. این مطلب الزاما به معنای بی اهمیت بودن زبان بدن، یا یادگیری مهارتهای ارتباطی نیست بلکه توجه به این موضوع است که مهارتهای ارتباطی و به خصوص بخش شناخت هیجانات دیگران، وابسته به ادراک شهودی ماست که در سیستم خودآگاه به سختی قابل درک است. از این رو کسب این مهارت نیازمند زمان و تجربه ایست که به مرور به دست می آید.

اما مهارت Social awareness  چیست و چطور به دست می آید؟

Social awareness به معنای درک و شناخت صحیح از احساسات، نیازها، عقاید و تفکرات دیگران است. این مهارت شامل توانایی درک زبان بدن، شنیدن با دقت، قابلیت همدلی، تلاش برای درک هیجانات دیگران و شناخت خود است. با تمرین و تلاش برای بهبود social awareness، می‌توانید به خوبی با دیگران ارتباط برقرار کنید.

با توجه به نا گسستنی بودن بخش شناخت هیجانات دیگران و مدیریت هیجانات دیگران که نهایتا به مدیریت روابط می انجامد، در اینجا هر دو بخش را مورد بررسی قرار می دهیم.

ما قبلا درباره شناخت هیجانات خود و انواع هیجانات صحبت کردیم، حالا موضوع این است که آیا ما می توانیم به سرعت و دقت این هیجانات را در دیگران تشخیص دهیم؟ با خود فکر کنید، آیا می توانید وقتی وارد یک محیط می شوید تشخیص دهید که جو آنجا چطور است؟ آیا متوجه می شوید طرف مقابل چه زمانی از صحبت های شما خسته شده و یا تا چه میزان حرفهای شما را باور کرده است؟

افرادی که آگاهی اجتماعی توسعه یافته ای دارند، متوجه چیزهایی می شوند که دیگران دقیقا نمی دانند. آنها می توانند وارد اتاق شوند و تنش موجود را احساس کنند، یا تغییرات ظریفی را در احساس دیگران در حین صحبت کردن با آنها درک کنند. آنها همچنین در درک دیدگاه دیگران، حتی زمانی که بسیار متفاوت از دیدگاه خودشان است، بسیار خوب هستند. 

آگاهی اجتماعی توسعه یافته، به رهبران کمک می کند تا به طور مؤثرتر ارتباط برقرار کنند، روابط قابل اعتمادی ایجاد کنند و با تیم های متنوع همکاری کنند. آگاهی اجتماعی برای برخی به طور طبیعی‌تر از دیگران به وجود می‌آید، اما همه می‌توانند با به کار بردن سه تمرین زیر و تمرین مداوم آنها، آن را توسعه دهند.

چطور هیجانات دیگران را تشخیص دهم؟

این کار اگر چه ساده به نظر می رسد و چند راهکار ساده دارد اما خود از مسیر خودآگاهی و توسعه مهارتهای درونی ما می گذرد. اگر شما نتوانید بر هیجانات خودتان مسلط باشید، به طور قطع درک هیجانات دیگران برایتان دشوار و شاد غیر ممکن باشد. من در فصل پنجم کتاب انسان ارزشمند  با عنوان چطور ارتباطات بهتری داشته باشم؟ به این موضوع اشاره کردم که توسعه مهارتهای ارتباطی از مسیر توجه و شناخت می گذرد. ابتدا باید شنونده خوبی باشیم. شنیدن مهارت بسیار مهمی است که می تواند به درک بهتر ما از خواسته ها و هیجانات دیگران بینجامد. مهارت بعدی پرسشگری است. با طرح پرسشهای باز می توانید به درک بهتر دیگران برسید. به جای بیشتر حرف زدن، بیشتر سکوت کنید و بیشتر بپرسید. شما باید از کلمات و معنای دقیق و شفاف آنها و سپس از لحن و صدای مخاطب به عمق احساس و خواسته های او دست یابید. به یاد داشته باشید که اگر معنای یک کلمه را درست درک نکردید و یا تعبیر اشتباهی داشتید، به سرعت قضاوت نکنید، بلکه می توانید از مخاطب خود بخواهید که بیشتر و دقیق تر توضیح دهد. 

باید بدانیم  الزامی نیست که حتما با مخاطبمان هم نظر و موافق باشیم. بلکه مسئله درک صحیح عواطف و هیجانات و در نهایت گفته های دیگران است.

یکی دیگر از راه های درک هیجانات دیگران خوب دیدن و توجه به زبان بدن و ارتباطات غیر کلامی است. زبان بدن شامل حرکات، اشارات و علائم بدنی است که معمولاً بدون صدا و کلام صورت می‌گیرد. درک زبان بدن شخص مقابل، از جمله روش‌هایی است که می‌توانید از آن برای درک هیجانات دیگران استفاده کنید. برای مثال، اگر فردی در حال صحبت کردن است و به طور ناگهانی حرکات بدنی بیشتری از حالت عادی دارد، ممکن است نشانه‌ای از اضطراب یا نگرانی باشد. همچنین، اگر شخصی با دستانش در حال بازی با دکمه ها و پیچیدن پیراهنش است، ممکن است نشانه‌ای از استرس یا ناراحتی باشد. البته باز هم باید اشاره کنم که این علائم نباید باعث قضاوت سریع و نادرست ما شود بلکه صرفا علائمی هستند که می تواند به ما برای ارتباط بهتر کمک کنند. 

انسانی با هوش هیجانی توسعه یافته ابتدا بر خود و احساساتش تا حد زیادی مسلط است. یعنی آنها را می شناسد و می تواند آنها را تعدیل (و نه سرکوب) کند. آنگاه نوبت به مدیریت هیجانات دیگران می رسد. پس از درک و آگاهی و شناخت هیجانات دیگران، چطور می توانم بر آنها تاثیر گذار باشم؟ در این بخش روانشناسان و جامعه شناسان یک ابر مهارت را معرفی کنند. همدلی

همدلی: بنیاد آگاهی اجتماعی

همدلی یا Empathy به ما بینش هایی در مورد آنچه دیگران ممکن است احساس یا فکر کنند می دهد، به ما کمک می کند اعتماد ایجاد کنیم، به ما کمک می کند تا بفهمیم چرا مردم به آن شیوه ای که میبینم رفتار می کنند و واکنش نشان می دهند. 

همدلی شامل گوش دادن با هدف درک واضح کسی است، نه اینکه الزاما با او موافق یا هم درد باشیم. اینجا تفاوت کلمه همدلی با همدردی نیز مشخص می شود. یک پزشک الزاما مبتلا به همان بیماری نیست که بیمارش به خاطر رنج آن به او مراجعه کرده، اما با درک موقعیت و شنیدن شرح حال بیمار می تواند با او همدلی کند. همینطور هر فردی در جایگاه خودش، یک معلم، یک روانشناس، یک همکار، یک پدر، یک دوست و …

مهارت همدلی به شما امکان می دهد که هیجان و احساس دیگران را درک کنید با او هم مسیر شوید او راه تعدیل کنید بدون اینکه خودتان تحت تاثیر هیجانات افسار گسیخته ای شوید. از این رو می توان همدلی را یکی از کلیدی ترین مهارتهای زیر مجموعه هوش هیجانی دانست. 

از دیگر مهارتهای زیر مجموعه هوش هیجانی و مدیریت هیجانات دیگران توانایی ایجاد انگیزه در دیگران و مهارت رفع تعارض است. فردی با قابلیت های بالا در روابط اجتماعی باید بتواند در دیگران ایجاد انگیزه کند و همچنین در صورت بروز تعارضات در روابط اجتماعی با تکیه بر مهارتهای ارتباطی خود آن تعارضات را بر طرف و یا حداقل کم اثر کند. از آنجا که این دو موضوع خود بسیار گسترده و پیچیده هستند آنها را به مطالب بعدی موکول می کنیم. اما در نهایت برای پایان این بخش چند توصیه مفید برای شما دارم.

هنگامی که نیازهای اساسی انسان را درک کنید، برای توسعه مهارت های اجتماعی قوی و ایجاد روابط قوی بسیار مجهزتر خواهید شد.

دوست داشتن و دوست داشته شدن  این هسته انسانیت ما و یکی از قوی ترین نیازهای اساسی ماست. از این نیاز در خود آگاه باشید و این به شما یک نقطه شروع عالی برای نزدیک شدن به دیگران می دهد. قصد خود را برای برقراری ارتباط با عشق در هر کاری که انجام می دهید، تنظیم کنید. البته حتما می دانید که منظور ما فقط روابط عاشقانه نیست بلکه هر کاری است که به آن مشغول هستید.

تائید شدن اگر چه در برخی از افراد آشکارتر است، اما همه ما همیشه به دنبال تأیید و تأیید در برخی سطوح هستیم. وقتی مهارت تأیید خود و دیگران را با صداقت و اصالت به دست آورید، در سطوح مختلف موفق خواهید بود. هر چند تایید و نوازش در همه سطوح کار می کند اما اگر ارزش درونی افراد را بشناسید، تایید آن ارزش درونی مثل جادو روابط شما را بهبود می دهد. 

به رسمیت شناخته شدن  تصدیق و به رسمیت شناختن برخی از اساسی ترین نیازهای ما به عنوان یک انسان است. لبخند زدن، احوالپرسی و لمس و به دنبال آن تصدیق و شناخت شفاهی می تواند برای تقویت ارتباط با دیگران و تقویت روابط شما معجزه کند.

برای سرگرم شدن حس شوخ طبعی و مهارت های داستان سرایی خود را توسعه دهید. وقتی بتوانید سرگرمی همراه با ارتباط جدی فراهم کنید، دیگران چیزهای بیشتری را می شنوند و به یاد می آورند.

وحید زارعی

توسعه فردی مدیریت هیجانات خود کارگاه انسان ارزشمند معرفی کتاب تصمیم گیری استاد مشاور بهترین کتابها